Mięśniaki macicy – objawy i leczenie
Objawy
Mięśniaki macicy zwykle są bezobjawowe. Zdarza się jednak, że powodują nieprzyjemne i uciążliwe dolegliwości takie jak:
- zaburzenia krwawienia – obfite i nieregularne miesiączki,
- częste bóle w podbrzuszu oraz bolesne miesiączki,
- bolesne kontakty seksualne,
- objawy związane z uciskiem na okoliczne narządy (pęcherz moczowy, jelita) – uczucie wzdęcia, pełności,
- stany zapalne objawiające się np. gorączką, obrzękiem, uczuciem dyskomfortu, a nawet infekcjami narządów płciowych,
- powiększenie się obwodu brzucha,
- problemy z zajściem w ciążę.[[1]]
Mięśniaki macicy są bezobjawowe lub powodują objawy, które towarzyszą bardzo wielu różnym chorobom. Z tego powodu rozpoznanie może wymagać wykonania specjalistycznych badań. Chociaż może się to wydawać nieprawdopodobne, według niektórych szacunków, ten problem zdrowotny może dotyczyć nawet 70% kobiet.[[2]]
Przyczyny
Dokładne przyczyny mięśniaków nie są znane. Uważa się, że mogą być one powiązane ze zmianami hormonalnymi, a dokładniej poziomem estrogenu – żeńskiego hormonu wytwarzanego przez jajniki.[3]
Grupy ryzyka
Mięśniaki macicy najczęściej dotykają kobiet:
- w wieku 16-50 lat, kiedy to poziom estrogenów jest największy,
- które wcześnie (przed 10 rokiem życia) dostały pierwszej miesiączki (menarche),
- pochodzenia afrykańsko-karaibskiego (może to być związane z wczesnym menarche w porównaniu do innych ras),
- cierpiących na nadwagę lub otyłość (tkanka tłuszczowa wzmaga produkcję estrogenów),
- chorych na nadciśnienie tętnicze.
Do innych czynników ryzyka, które nie są do końca potwierdzone zalicza się przewlekły stres, niedobory witaminy D, dietę bogatą w czerwone mięsa i alkohol oraz podłoże genetyczne.[[3]]
Jak zdiagnozować mięśniaki macicy?
Mięśniaki macicy rozpoznaje się najczęściej na podstawie badania ultrasonograficznego (USG) ginekologicznego. W przypadku wątpliwości, wykonuje się dalsze badania, np. histeroskopię, czyli badanie polegające na wprowadzeniu niewielkiej kamery przez pochwę do jamy macicy. Dostępne inne metody obrazowania to rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa.[[4], [5]]
Mięśniaki macicy – leczenie
Leczenie nieoperacyjne mięśniaków macicy
Nieoperacyjne leczenie mięśniaków ma na celu złagodzenie objawów. W tym celu stosuje się środki przeciwbólowe, leki przeciwkrwotoczne, antykoncepcję hormonalną (preparaty bazujące na pochodnych estrogenu i gestagenów – żeńskich hormonów płciowych) i inne leki wpływające na gospodarkę hormonalną. Większość z tych preparatów jest dostępna wyłącznie na receptę i powinna być dobrana przez lekarza na podstawie wywiadu z pacjentem. [[6], [7]]
Mięśniaki macicy – operacja
Istnieje wiele rodzajów operacji, mających na celu usunięcie mięśniaków macicy. Dostępne są zabiegi laparoskopowe (pozwalające uniknąć nacinania powłok brzusznych), w czasie których macica zostaje zachowana i istnieje możliwość zajścia w ciążę. U pacjentek starszych lub nie planujących zajścia w ciążę zalecana jest histerektomia, czyli całkowite usunięcie macicy. Choć jest to bardzo radykalny zabieg, eliminuje w sposób definitywny powstawanie nowych mięśniaków.[8]
Oprócz metod mających na celu bezpośrednie usunięcie mięśniaków, można przeprowadzić zabieg powodujący odcięcie dopływu krwi od mięśniaków – embolizację. Bez stale napływającej krwi mięśniak się kurczy. Można wykonać także ablację endometrium, która ma na celu zniszczenie wyściółki macicy. Ta ostatnia metoda zmniejsza krwawienie u osób, u których występowały obfite miesiączki, ale jest nieodpowiednia dla osób chcących zajść w ciążę.[[8]]
Decyzję o zabiegu należy podjąć na podstawie rozmowy pacjentki z lekarzem, rozważeniu tego czy pacjentka planuje jeszcze zajść w ciążę, jak inwazyjny zabieg miałby to być i analizie szeregu innych czynników. Ważny jest też szacowany wiek, jaki pozostał do menopauzy. Objawy związane z mięśniakami często ustępują wraz z menopauzą, więc wiek może mieć wpływ na decyzję o leczeniu.[10]
Mięśniaki macicy a ciąża
Mięśniaki macicy mogą powodować problemy z zajściem w ciążę. Dlatego bardzo ważne u osób nieskutecznie starających się o dziecko, jest określenie przyczyny problemu oraz szybkie podjęcie leczenia. Dzięki odpowiedniej terapii dochodzi do zmniejszenia rozmiarów guza, złagodzenia objawów oraz zwiększenia szansy na zajście w ciążę.[[9]]
Czy mięśniaki maja wpływ na przebieg ciąży?
Większość kobiet w ciąży ze współistniejącymi mięśniakami nie ma żadnych powikłań. Najczęstszym problemem jest ból. Częstość występowania mięśniaków wzrasta wraz z wiekiem matki. Jednocześnie większa liczba przebytych porodów i wydłużenie okresu karmienia piersią wiąże się z niewielkim, ale istotnym zmniejszeniem nasilenia mięśniaków w ciąży.[11]
Podsumowanie
- mięśniaki macicy to niezłośliwe zmiany nowotworowe, które nie dają przerzutów,
- mięśniak nie daje specyficznych objawów – na pierwszy rzut oka może wyglądać na inną chorobę lub nie da objawów wcale
- ból związany z mięśniakiem może być leczony lekami przeciwbólowymi lub antykoncepcją, a całkowite pozbycie się nowotworu jest możliwe dzięki operacji.
Wykaz źródeł
[1] Grey S: Guidance on uterine fibroids aids diagnosis, treatment, and referral. 2015. Women’s health
[2] Stewart EA, Cookson CL, Gandolfo RA, Schulze-Rath R. Epidemiology of uterine fibroids: a systematic review. BJOG. 2017 Sep;124(10):1501-1512.
[3] Stewart EA et al.: Uterine fibroids (leiomyomas): Epidemiology, clinical features, diagnosis, and natural history. 2021. UpToDate [dostęp 9.03.2021]
[4] NHS Patient Information: Gynaecology – Uterine Fibroids. [dostęp 9.03.2022]
[5] Laughlin-Tommaso SK, Stewart EA. Moving Toward Individualized Medicine for Uterine Leiomyomas. Obstet Gynecol. 2018;132(4):961-971
[6] Stewart EA et al.: Uterine fibroids (leiomyomas): Treatment overview. 2022. UpToDate [dostęp 9.03.2021]
[7] UpToDate: Patient education: Uterine fibroids (Beyond the Basics). 2021. UpToDate [dostęp 9.03.2021]
[8] UpToDate: Patient education: Uterine fibroids (The Basics). 2022. UpToDate [dostęp 9.03.2021]
[9] Ouyang DW et al.: Uterine fibroids (leiomyomas): Issues in pregnancy. 2021. UpToDate [dostęp 9.03.2021]
